Lò nung ấm tử sa - Ấm Tử Sa - Những Điều Bạn Chưa Biết ( Phần 2)

Bởi Ấm Tử Sa đã được yêu thích và sử dụng từ ngàn đời nay nên những câu chuyện thú vị xung quanh nó  luôn làm cho nhiều người mong muốn được khám phá. Đó là chất đất tử sa - chất đất cát tím có gì đặc biệt. Đó là những công cụ đặc biệt được nghệ nhân thường được sử dụng để chế tác ra ấm. Đó là sử dụng, chăm sóc ấm như thế nào đúng cách? Tiếp nối “ Ấm Tử Sa - Những Điều Bạn Chưa Biết”, Trà Công Phu xin giới thiệu tới quý trà nhân: Lò nung ấm tử sa trong bài viết dưới đây. 
 

Ấm tử sa được sản xuất như thế nào?

Trải qua giai đoạn khai thác, luyện đất tử sa qua bàn tay khéo léo của người nghệ nhân, chiếc ấm tử sa trở nên có hình - thái để sử dụng được còn phải qua giai đoạn nung ấm. Thời xưa người Nghi Hưng sử dụng lò đốt củi hình rồng hay còn gọi là lò nung rồng để luyện ấm. Trải qua sự phát triển của xã hội cùng các yếu tố công nghệ hiện đại, người ta sử dụng lò khí hóa lỏng, lò đảo lửa, lò nung ga, lò điện. 

Các loại lò nung ấm tử sa

Lò nung rồng

Lò nung rồng hay còn gọi là lò nung ấm Càn Long là kiểu lò nung có lịch sử lâu đời nhất. Theo sách khảo cổ ghi chép lại, lò nung rồng đầu tiên có từ thời nhà Đường - lò nung Jianzhong Nghi Hưng; đây cũng là lò nung ấm đất cát tím lâu đời nhất, đạt di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh.  Kế đến lò nung Dương Sơn dưới thời nhà Tống, sang đến thời nhà Minh nhà Thanh đã có thêm lò nung của Châu Âu.  Bên cạnh lò nung Jianshong tại thị trấn Đinh Thục, hiện nay vẫn còn một lò nung rồng cổ tồn tại từ thời nhà Minh đó là lò Shiwan ở Quảng Đông. 

Lò nung ấm tử sa Càn Long - lò nung rồng

Lò nung rồng phải gọi là sự sáng tạo đỉnh cao của người Nghi Hưng. Lò có chiều dài 30 -70 mét được xây dựng kiểu dốc bám dọc theo sườn đồi bằng gạch men. Lò có khoảng 2880 buồng, mỗi buồng có chiều cao khoảng 12 mét, độ dốc cách nhau 8 - 20 độ. Trung bình một buồng nung được 9 ấm trà, một lò nung hình rồng cho ra thành phẩm khoảng 26.000 ấm trà. Dọc theo hai bên sườn lò là các lỗ mắt thang có chiều sâu khoảng 1,3 mét dùng để tiếp nhiên liệu ( củi gỗ) cho lò. 

Lò nung rồng được xây dựng men theo sườn đồi

Chu kỳ sản xuất của lò nung rồng phải mất 4 ngày để có thể cho ra thành phẩm ấm tử sa hoàn chỉnh. Và vì lò có diện tích lớn, nên các nhà sản xuất ấm tử sa cùng chung nhau thuê lò, phân chia nhau số lượng buồng lò. Vào thời kỳ thành lập cộng hòa nhân dân Trung Hoa, cả nước có tới hơn 100 lò nung rồng, số lượng gỗ củi tiêu hao khoảng 25.000 tấn mỗi năm, kèm theo đó là lượng khói đốt quá nhiều nên hiện chỉ còn rất ít lò còn hoạt động. Việc sử dụng các lò hiện đại khác giúp tiết kiệm được thời gian, nhân lực, nguyên liệu đặc biệt chất lượng sản phẩm tốt hơn. 

Lò Khí Hóa Lỏng

Khác biệt với lò nung ấm tử sa hình rồng, lò nung khí hóa lỏng ngày nay được sử dụng phổ biến hơn. Lò sử dụng gạch amiăng trắng và gạch cách nhiệt trong lò nung giữ ấm. Người ta dễ dàng kiểm soát được nhiệt độ lò luôn ở mức ổn định thông qua thang nhiệt độ và đồng hồ đo nhiệt độ. Ấm Tử Sa sau khi được nung từ 9 - 10 tiếng sẽ được để nguội bớt bằng cách mở cửa lò. Sau khi nhiệt độ chênh lệch giữa lò và bên ngoài không quá cao, ấm thành phẩm mới được đưa ra ngoài. Sở dĩ làm vậy để tránh nhiệt độ bên ngoài quá thấp, ấm trong lò đang quá nóng rất dễ bị nứt vỡ khi gặp lạnh đột ngột.

Lò Nung Đảo Lửa

Cấu tạo lò nung đảo lửa

Lò Nung Đảo Lửa hay còn gọi là lò nung hạ cấp, lò nung than là loại lò có ngọn lửa ngược, khi cháy, cổng lửa đi lên đỉnh lò và ngọn lửa không thể tiếp tục lên cao, đi vào từ lỗ hút ở đáy lò nên gọi là" ngọn lửa ngược ". Ưu điểm của loại lò này là lượng nhiệt vừa đủ, ngọn lửa tương đối đồng đều, đặc biệt có thể điều chỉnh được nhiệt độ của lò để cho ra những sản phẩm khác nhau. Tuy nhiên, khi sử dụng loại lò này, lượng nhiệt thất thoát ra bên ngoài quá lớn, gây lãng phí nhiên liệu, khí đốt từ than hay dầu nặng cũng gây ô nhiễm môi trường cao. Đặc biệt khi bốc dỡ hay xếp lò tiêu tốn nguồn nhân lực lớn

Lò Nung Ga

Cấu tạo lò nung ga

Năm 1965, lò nung ấm tử sa bằng ga đầu tiên được ra đời. Không giống với lò nung đảo lửa, lò nung ga là loại lò nung được vận hành liên tục cả năm. Lò có chu kỳ sản xuất ngắn, sản lượng cao, năng suất cao và hiệu suất nhiệt cao, dễ kết hợp với các hoạt động cơ giới hóa và tự động hóa. Đây là loại lò phù hợp với sản xuất hàng loạt giúp tiết kiệm nhiên liệu, giảm đáng kể cường độ lao động của con người, cải thiện điều kiện lao động.

Lò Nung Điện

Ngày nay người Nghi Hưng thường sử dụng lò nung điện trong sản xuất ấm tử sa

Đây là kiểu lò nung ấm tử sa hiện đại nhất ngày nay. Lò sử dụng nguồn điện giúp sinh nhiệt. Việc kiểm soát nhiệt độ, thời gian nung dễ dàng thông qua máy tính và đồng hồ đo nhiệt. Ưu điểm của loại lò này đó chính là diện tích lò nhỏ, lượng nhiệt được phân bố đồng đều, thành phẩm ấm tử sa sau khi ra lò có màu sắc chuẩn xác, tinh khiết hơn. Chu kỳ sản xuất của lò cũng được rút ngắn, nhanh gọn hơn. 
 

Ấm Tử Sa Đổi Lò ?

Một phần ấm tử sa vẽ hoa còn sót lại từ thời Khang Hy

Sự thay đổi của lò nung cho ấm chính là sự thay đổi màu sắc thông qua phản ứng hóa học phức tạp trong quá trình nung gốm sứ. Sở dĩ người ta có thể thức hiện sự chuyển đổi này là do các thành phần đất khác nhau hoặc một số loại men được đắp lên cùng một bình. Việc thay đổi lò nung rất phổ biến trong quá trình nung đồ sứ, vì đồ sứ cần được tráng men. Ở ấm pha trà đất sét màu tím thường không tráng men nhưng khi ấm được làm từ các loại đất có nhiều màu sắc khác nhau đang được nung và nhiệt độ trong lò thay đổi. Lúc này ấm tử sa sẽ thể hiện các màu sắc và hiệu ứng kết cấu khác nhau, trở nên rực rỡ và đáng yêu hơn. Đây là sự chuyển đổi thực sự của lò nung đất sét màu tím. Việc chuyển đổi lò nung không phải thường xuyên cũng không là thứ có thể đáp ứng được chính vì vậy, Ấm đất cát tím trải qua quá trình chuyển đổi lò nung là vô cùng quý giá.
Tóm lại: Việc lựa chọn lò nung ấm tử sa như thế nào phù hợp với sản phẩm chính mình làm ra sẽ được nghệ nhân chọn lựa cẩn thận. Ngày nay tại Nghi Hưng người ta sử dụng lò điện, lò ga là chủ yếu, một số ít sẽ sử dụng thêm lò nung rồng. Việc sử dụng lò nung hiện đại sẽ giúp chu kỳ sản xuất được rút ngắn đáng kể mà chất lượng cũng được đảm bảo tốt hơn.

Hết 

Tại Trà Công Phu quý trà nhân có thể sưu tầm cho mình những ấm trà tử sa ưng ý nhất, thưởng ngoạn những chén trà thơm ngon và sưu tầm trà cụ thiết yếu tại 91 Nguyễn Tuân - Thanh Xuân - Hà Nội nơi được giới sành trà ưa chuộng.

Thông tin chi tiết mời quý trà nhân liên hệ qua Hotline: 0969 781 500 

Xem thêm: 
+ Cách chọn ấm tử sa sao cho đúng
+ Hướng dẫn cách khai ấm tử sa sau khi mua
+ Bàn pha trà điện kiểm soát nhiệt độ pha
+ Những loại trà thượng hạng giành cho người sành trà. 
+ Những trà cụ cần có trên bàn trà
+ Công cụ chế tác ấm tử sa ( Ấm tử sa - Những điều bạn chưa biết phần 1 )